Duma i Ja – historia przyjaźni.

Jeśli jesteś jednym z bliższych mi czytelników tego bloga wiesz, że jakiś czas pracowałem w ZOO. Jeśli nie jesteś – cóż, pracowałem i już :0 Ten ładny kot z którym mam zdjęcie w nagłówku to Duma. Gepard, roczna samica. Odrzucona przez matkę po urodzeniu i odchowana przez ludzi, przez co dość pozytywnie do nich nastawiona. Ale tylko do nich, tolerowała jedynie ludzi którzy brali udział w jej odchowie i nikogo innego – łącznie z codziennymi pracownikami, już pomijając obcych.

I tak też było ze mną – przy pierwszym kontakcie z nią zostałem powitany oznakami agresji. Syczenie, pokazywanie zębów, tupanie. Tak, gepardy tupią żeby odstraszyć – mało znana rzecz. Dosłownie tupią jedną z przednich łap.

 

 

Uznałem to jako coś normalnego, agresywny zwierzak w ZOO, move along, nothing to see here. Ale drugiego czy trzeciego dnia przyszła do niej jedna z osób która ją odchowywała. Duma podbiegła do siatki, zaczęła ją lizać po rękach i zaczęła się zachowywać jak pies który pierwszy raz od dawna widzi kogoś, kogo lubi.

I tu miałem mały trzask w mózgu. Ona lubi niektórych ludzi. Aż do takiego stopnia. Też tak chcę. Pytanie zasadnicze brzmiało – jak to zrobić? Nie mam wykształcenia jeśli chodzi o oswajanie dzikich zwierząt (jest w PL takie w ogóle?), zawsze robiłem to intuicyjnie. Ale zawsze z mniejszym kalibrem, które w razie pomyłki nie odgryzie ci palca. Po burzy mózgu miałem jednak plan. Logiczny i trzymający się kupy. Który ci przedstawię.

Tydzień 1 – jestem drzewem

Co zrobić, jeśli zwierze za siatką, na swoim wybiegu, reaguje na ciebie agresją? Proste: sprawić, żeby przestało. HAH! Ale poważnie – właśnie tak to wygląda. Musisz je przyzwyczaić do swojej obecności. Widzisz, u dzikiego zwierzęcia wygląda to dość prosto – ono nie zna konceptu ogrodzenia, czyli słownie „on nie wejdzie, więc spoko”, tym bardziej, że inne dwunogi czasami go forsują. Jesteś dużym obiektem, które to zwierze nie zna. A w świecie zwierząt (i u nas też) to proste – nie znam, znaczy że może zrobić krzywdę. Nie wiem, czego się spodziewać, na wszelki wypadek odstraszę.

Więc pierwsza sprawa – stać się przewidywalnym. A przez to niegroźnym. Przez 5 dni roboczych, dzień w dzień, co 30 minut przychodziłem w okolice siatki, paliłem papierocha, piłem kawę. Nic do niej nie mówiłem, zero interakcji. Ot, po prostu jestem elementem otoczenia, deal with it. Jestem tu, nie szkodzę Ci, możesz wyluzować. I to działało. Z każdym kolejnym dniem zmniejszałem dystans, żeby w końcu móc usiąść pod siatką, i żeby ona nie uznała tego za niebezpieczeństwo. I przestała mnie za takie uznawać. 0 syków, 0 agresji.

 

 

Tydzień 2 – jestem drzewem, ale już przy siatce.

Gdy mogłem sobie pozwolić na siedzenie zaraz przy siatce, i widziałem, że nadal jest zrelaksowana gdy to robię, zaczęła się robota sapera. Ona nadal nie wiedziała, że jestem niegroźny. Dla niej byłem już stałym elementem otoczenia, ale nadal – instynkty swoje robią w świecie zwierząt. Na podstawie własnych doświadczeń oszczędzę wam niespodzianki – nagłe ruchy są dla zwierzęcia regresem przy oswajaniu. Jeśli sobie siedziesz, kot leży po drugiej stronie siatki, a ty nagle wstaniesz, to KABOOM, regres. Jak temu zapobiec? Proste. Przyzwyczaj ją do swojego głosu. Czemu? Żebyś mógł głosem zakomunikować za każdym razem, jak masz wykonać nagły ruch. Żeby stres i reakcję stopniować. Dzikie, czy pół dzikie zwierze nadal będzie reagować stresem, a co za tym idzie nagłą reakcją (w stylu poderwania) gdy cokolwiek powiesz, ale będzie to dużo słabsze, niż przy twoim nagłym ruchu. „Duma, wstaję” <tu zwierzak skupia uwagę> a potem wstanie z klęczek będzie dla niej dużo mniejszym yebnięciem mentalnym, niż gdyby sobie tak po prostu leżała obok ciebie a ty byś nagle wstał. A w końcu też skojarzy, że twój głos nie oznacza nic niebezpiecznego, ani twoje ruchy.

 

 

Tydzień 3 – jestem gepardem.

3 tygodnie konsewentnego siedzenia przy niej dało rezultaty. Większość oznak agresji zniknęła, została lekka nerwówa. Zostałem już potraktowany jako niegroźny element otoczenia, trzeba było wejść w dalszy krąg. Zrozumieć jej mowę ciała, i przystosować się do tego. Jeśli Duma leżąc nagle podnosiła głowę i zaczynała się wpatrywać w jeden punkt, robiłem to samo. To była zresztą świetna czujka, miała lepsze zmysły niż ja, a emocjonalna zażyłość ze zwierzęciem i próby oswajania go nie przez wszystkich była w tym ZOO mile widziana. Więc za każdym razem nie tylko robiłem to samo, co gepardzi kumpel robiłby w naturze, ale też wiedziałem kiedy ktoś się zbliżał. To samo ze wstawaniem. Gdy siadałem sobie przy siatce, ona obok, to najpierw wstawałem za każdym razem gdy ona wstawała. Ale to była ślepa uliczka, myk polegał na tym, żeby wstawać nieregularnie. Siedzimy sobie, ona czasami wstanie, przejdzie się, wróci, położy. Ja czasami wstanę, przejdę się, wrócę, usiądę. Jak to u gepardów. W tym tygodniu nastąpił też subtelny ale bardzo znaczący przełom – ona zaczęła być przy mnie totalnie zrelaksowana. Moja obecność nie była już dla niej czymś ekscytującym, czymś, co wywołuje pozytywne czy negatywne emocje. Zacząłem być normą, przy której można się wyluzować i zająć swoimi sprawami. Jak na przykład pielęgnacją sierści.

 

 

Tydzień 4 – jestem gepardem kumplem.

Duma była wtedy stosunkowo młodym kotem, najczęściej nudziło jej się na wybiegu i jedną z jej ulubionych rozrywek w stosunku do ludzi było odchodzenie w dal wybiegu, niby nic się nie dzieje, następnie na pełnej pompie sprint do kogoś, kto akurat chodził przy siatce a później pacnięcie łapą w siatkę. Czyli jak w naturze, zabawa mająca na celu ćwiczenie polowania. I to było jedyne, co mogło jej zapewnić ruch. Więc jak już się poznaliśmy, to byłem jej zabawką przez długi czas. Bieganie od jednego końca wybiegu do drugiego sprintem żeby kociak miał co robić było stałym elementem tego tygodnia. No i doszło głaskanie. Jeśli jesteś totalnym laikiem w świecie kotów – głaskanie to substytut lizania sierści. Jeśli masz domowego sierściucha i go czasami głaszczesz, to robisz mu przysługę. Koty liża się nawzajem, najpierw matka młode, później dorosłe nawzajem, jeśli nie są samotnikami (jak np. tygrys), po to, żeby czyścić miejsca niedostępne dla własnego języka. Jak np. uszy. I na to też mi Duma zaczęła pozwalać.

To było niesamowite uczucie. Gepardy są naprawdę łagodnymi kotami, coś jak domowe tylko wielkości doga. I większe. Więc gdy zaczynasz drapać takie cętki po grzbiecie czy po uszach, to znajdujesz się w innym świecie. Nie zarejestrowałem momentu gdy pierwszy raz dała mi się pogłaskać, ale mam ten, w którym pierwszy raz odpowiedziała mi lizaniem po rękach. Piękna chwila.

 

Tydzień 5 – 7

Stałym elementem mojego dnia stało się podejście do jej wybiegu i jakakolwiek interakcja. Ładowało endorfiny. Osiągnąłem to co chciałem – stałem się jej przyjacielem. Jak się zbliżałem dostawała świra na wybiegu, jak odchodziłem, cóż… to były smutne momenty. Jeśli masz kota lub psa, wsadź go kiedyś do klatki, zaprzyjaźnij się z nim, a później spójrz w jego twarz gdy odchodzisz na jakiś czas. Zobaczysz w jego oczach całą mieszankę negatywnych emocji, z nią było to samo.

 

Tydzień 7

Pewnego dnia nadarzyła się okazja na coś wyjątkowego – wejście do niej na wybieg. Wszystkie interakcje do tej pory miałem z nią przez siatkę. Pierwszy raz mogłem wejść. Najpierw zareagowała nieswojo, później standard – głaskanie, lizanie po rękach. To było piękne. Nie umiem tego oddać słowami, fotka pokaże. Wtedy też, po tych wszystkich tygodniach którego ten był kulminacją, zrozumiałem, że gepardy to właśnie zwierzęta z którymi chcę związać przyszłość. Lwy i tygrysy są kuszące, ale przy nich jeden odchył i zgon, gepardy są dużo łagodniejsze. No i gepardy mruczą jak domowe koty. Piękno.

 

Tydzień 9-13

Zmieniłem dział w ZOO i mogłem do niej wpadać tylko raz na tydzień. Dostawała świra jak mnie widziała, tak, jak na widok ludzi którzy ją odchowali. To było coś budującego. Od agresji na mój widok doszło do czegoś, co miałem plan osiągnąć. Zaprzyjaźniłem się z gepardem. Jak miało się okazać, dzień w którym zrobiłem sobie z nią najlepsze zdjęcie do tej pory był też ostatnim dniem w którym mogłem z nią mieć kontakt, później moja trwająca prawie rok przygoda z ZOO się skończyła. Nigdy nie zapomnę Dumy, geparda, który pokazał mi drogę i zarysował plany na przyszłość.